Tarih: 19 Mayıs 2025
Dünyanın en büyük iki ekonomisi olan ABD ve Çin, ticaret savaşındaki gerilimi hafifletmek için tarihi bir adım attı. İsviçre’nin Cenevre kentinde 10-11 Mayıs 2025’te gerçekleşen üst düzey görüşmelerin ardından, iki ülke karşılıklı gümrük vergilerini 90 gün süreyle düşürme konusunda anlaşmaya vardı. 14 Mayıs itibarıyla yürürlüğe giren anlaşma, küresel piyasalarda iyimser bir hava yaratırken, tüketicilerden yatırımcılara kadar geniş bir kesimde umutları yeşertti.
Cenevre’de Diplomasi Zaferi
ABD Hazine Bakanı Scott Bessent ve Çin Başbakan Yardımcısı He Lifeng liderliğindeki heyetler, Cenevre’de iki gün süren yoğun müzakereler sonucunda anlaşmaya ulaştı. Görüşmeler, geçtiğimiz nisan ayından bu yana tırmanan tarife savaşının küresel ekonomiyi resesyona sürükleyebileceği endişeleri arasında gerçekleşti. ABD, Çin mallarına uyguladığı gümrük vergilerini %145’ten %30’a indirirken, Çin de ABD mallarına uyguladığı vergileri %125’ten %10’a düşürmeyi kabul etti. Anlaşma, özellikle teknoloji, otomotiv ve tüketim malları gibi sektörlerde rahatlama sağladı.
Küresel Piyasalarda Ralli
Anlaşmanın duyurulmasıyla küresel borsalarda adeta bayram havası esti. New York’ta S&P 500 endeksi %3,1, Nasdaq ise %4,1 yükselişle günü kapattı. Asya piyasalarında Hong Kong’un Hang Seng endeksi %3, Japonya’nın Nikkei 225 endeksi %2,4 değer kazandı. İstanbul Borsası BIST 100 endeksi de %1,8’lik artışla küresel iyimserliğe ayak uydurdu. Altının ons fiyatı, güvenli liman talebinin azalmasıyla %2 düşerek 2.600 dolar seviyesine geriledi. Dolar endeksi ise 101,7 seviyesine çıkarak diğer para birimleri karşısında değer kazandı.
İş Dünyası ve Tüketiciler İçin Anlamı
Tarife indirimleri, özellikle küçük ve orta ölçekli işletmeler (KOBİ) için büyük bir rahatlama sağlıyor. Çin’den ithal edilen elektronik ürünler, tekstil ve otomotiv parçaları gibi malların maliyetlerinin düşmesi bekleniyor. ABD’li tüketiciler, iPhone gibi Çin’de üretilen ürünlerde fiyat artışlarının önlenebileceği haberleriyle rahat bir nefes aldı. Ancak uzmanlar, 90 günlük sürenin sonunda kalıcı bir anlaşma sağlanamazsa tarifelerin yeniden yükselebileceği konusunda uyarıyor.
Fentanil Meselesi ve Gelecek Müzakereler
Anlaşma, sadece tarifelerle sınırlı kalmadı. ABD Hazine Bakanı Bessent, görüşmelerde fentanil ticaretine karşı alınacak önlemlerin de ele alındığını ve bu konuda “sağlam ve verimli” bir diyalog kurulduğunu belirtti. İki ülke, ekonomik ve ticari ilişkileri geliştirmek için “Cenevre mekanizması” adıyla bir müzakere platformu kurmayı da taahhüt etti. ABD Ticaret Temsilcisi Jamieson Greer, “Bu anlaşma, iki ülke arasındaki farklılıkların abartıldığı kadar büyük olmadığını gösteriyor,” diyerek iyimser bir tablo çizdi.
Trump’ın Mesajı: “Herkesle Anlaşabiliriz”
ABD Başkanı Donald Trump, anlaşmayı “büyük bir adım” olarak nitelendirerek, Çin Devlet Başkanı Xi Jinping ile gerektiğinde bizzat görüşebileceğini söyledi. Trump, “Adil olduğu sürece Çin de dahil herkesle anlaşma yapabiliriz. 90 günün sonunda kalıcı bir çözüm bulacağımıza inanıyorum,” dedi. Ancak Trump, kalıcı bir anlaşma sağlanamazsa tarifelerin “önemli ölçüde” artabileceği uyarısında bulundu.
Belirsizlikler ve Umutlar
Anlaşma, küresel ekonomide bir rahatlama sağlasa da, 90 günlük sürenin sonunda ne olacağı belirsizliğini koruyor. Fitch Ratings, bu geçici uzlaşının önemli bir gerilimi azalttığını, ancak ticaret savaşının tamamen sona ermediğini vurguladı. Çin Ticaret Bakanlığı ise anlaşmayı “işbirliğini derinleştiren bir köprü” olarak tanımladı. Türkiye gibi hem ABD hem de Çin’le ticaret yapan ülkeler, bu sürecin küresel tedarik zincirlerine olumlu yansımasını bekliyor.
Dünya, ABD ve Çin arasındaki bu 90 günlük ateşkesi yakından izlerken, piyasalar ve tüketiciler kısa vadeli rahatlama ile yetiniyor. Kalıcı bir çözüm için ise tüm gözler, Cenevre mekanizmasının gelecekteki görüşmelerine çevrildi.
